تاریخچه پیانو در ایران

تاریخچه ساز پیانو در ایران

تاریخ ورود ساز پیانو به ایران و آغاز نوازندگی با این ساز با یکدیگر متفاوت است. علت آن نیز عدم آشنایی نوازندگان ایرانی با پیانو بوده که نمی توانستند مانند سایر سازها به خوبی آن را بنوازند. ورود این ساز به ایران توسط فتحعلی شاه قاجار بوده و پیانو به همراه هدایای دیگر از طرف ناپلئون بناپارت در سال 1805 به شاه ایران پیشکشی شده است. ولی عدم آشنایی با نواختن آن باعث شد که به عنوان هدیه زینتی تا سال ها در منزل از آن نگهداری شود. بعد از آن ناصرالدین شاه در طی سفری که به اروپا داشت، با دیدن پیانو متوجه شد که می توان با این ساز آهنگ های زیبایی را نواخت. در نتیجه تعدادی پیانو خریداری و وارد کشور کرد. سپس با تاسیس مدرسه موسیقی به تدریس این ساز پرداخته شد. بعد از انقلاب مشروطه این روند با سرعت بیشتری ادامه پیدا کرد و در نهایت به عنوان ساز اجباری در هنرستان ها و دانشگاه ها تدریس شد.

اولین افرادی که با ساز پیانو نواختند، چه کسانی بودند؟

اولین فردی که با ساز پیانو نواخت، محمد صادق خان ملقب به سرورالملک بود. این فرد نوازنده سنتور در دربار بوده که با دستکاری در کوک پیانو، توانست قطعاتی را بنوازد. سرورالملک متوجه شد که شباهت هایی بین ساز سنتور و پیانو وجود دارد، در نتیجه شروع به دستکاری و کوک نمودن پیانو کرد که از ابتکارات این شخص می توان به کوک شور اشاره کرد. با کوک شدن پیانو، علاقه به این ساز در بین درباریان نیز شکل گرفت و از جمله دختر ناصر الدین شاه شروع به آموختن نوازندگی با پیانو نمودند. لومر اولین معلم موسیقی فرانسوی در ایران است که توسط ناصر الدین شاه استخدام شد تا در دارالفنون به همراه شاگردان خود از جمله معتمد الدوله یحیائیان، محمود مفخم و غلامرضا مین باشیان ملقب به سالار معزز که معلم سلفژ در گروه موسیقی نظامی بود، به تدریس پیانو بپردازند. اولین سرود ایرانی نیز توسط همین افراد ساخته و چاپ شد.

انجمن های موسیقی پیانو چگونه شکل گرفتند

با تاثیری که نوازندگی ساز پیانو به همت لومر و شاگردانش بر روی افراد در آن زمان گذاشت، نوازندگی با آن نیز رواج بیشتری پیدا کرد. بعد از غلامرضا مین باشیان، غلامحسین مین باشیان که پسر اوست اولین ارکستر سمفونیک ایران را تاسیس کرد. از جمله گروه های موسیقی سنتی که به نواختن پیانو روی آوردند، می توان به درویش خان، موسیقی دان برجسته در آن زمان اشاره کرد که این ساز را وارد ارکستر انجمن اخوت نمود. در نتیجه پیانو جایگاه ویژه ای در بین سازها پیدا کرده و شاگردان زیادی تمایل به یادگیری این ساز نشان دادند. از جمله این اشخاص می توان رافی پتروسیان، گیتی امیر خسروی، تانیا آشوت هارتونیان و … را نام برد.

نوازندگان معروف پیانو

در بین تمام پیانیست های ماهر، مرتضی خان محجوبی معروفیت زیادی بدست آورد. این نوازنده در ده سالگی توانست عارف قزوینی را که یکی از نوازندگان معروف در آن زمان بود، با نواختن پیانو همراهی نماید. در نهایت در دوازده سالگی به جایگاه مهمی در بین هنرمندان آن زمان دست یافت. مرتضی محجوبی اولین فردی بوده که توانسته آکوردهای موسیقی ایرانی را بر روی پیانو اجرا نماید. وی از آهنگسازان و نوازندگان معروف آن دوره در برنامه های رادیویی بوده و با استادانی همچون استاد بنان و قوامی همکاری می کرده است. از جمله ساخته های این آهنگساز می توان به تصنیف های کاروان، پیش درآمد دشتی و نوای نی اشاره نمود. یکی دیگر از نوازندگان معروف در آن زمان، جواد معروفی است که در کنار سبک خاص نوازندگی پیانو، رهبر ارکستر رادیو و ارکستر گلها بوده و شاگردانی چون انوشیروان و اردشیر روحانی را تربیت نموده است.

هنرمندان معاصر در عرصه موسیقی پیانو چه کسانی بوده اند

در بررسی تاریخچه ساز پیانو در ایران بهتر است به نوازندگان و آهنگسازان معاصر نیز اشاره کنیم. از جمله این افراد می توانیم از انوشیروان روحانی نام ببریم. این هنرمند در 18 سالگی برای تحصیل موسیقی به پاریس رفته و پس از اتمام تحصیلات در شورای موسیقی رادیو و تلویزیون فعالیت نمود. انوشیروان روحانی نقش ارزنده ای در ساخت قطعات دلنشین و خاطره انگیز ایرانی داشته است. در کنار انوشیروان روحانی، نوازندگانی مانند اردشیر روحانی و سامان احتشامی نیز با تنظیم سازهای ایرانی، نقش مهمی در پرورش و رفع ضعف های هارمونی موسیقی ایرانی ایفا نمودند. امروزه پیانو یکی از سازهای محبوب و پرطرفدار در بین ایرانیان است که با پیشرفت زیادی همراه بوده و کم کم به سمت سبک کلاسیک در حال حرکت است.