قبل از اینکه به این موضوع بپردازیم که پیانو چیست؟ بهتر است با معنی این کلمه بیشتر آشنا شویم. پیانو در لغت به معنی ملایم است و نام کامل آن نیز پیانو فورته است. فورته نیز معنی لغوی صدای بلند یا رسا دارد. در نهایت این دو کلمه در کنار هم به توانایی این ساز در تولید صداهایی با شدت زیاد و در عین حال ملایم اشاره می‌کند. پیانو از جمله سازهای است که دارای صفحه کلید مختص خود بوده و صدای آن در اثر برخورد چکش‌های این ساز با سیم‌های فلزی داخل ایجاد می‌شود. با فشار دادن کلیدها ، چکش‌ها در داخل جعبه چوبی به حرکت در آمده و در اثر برخورد با سیم‌ها تولید صدا می‌کند. پیانو به عنوان مادر سازها نامیده می‌شود و یکی از کامل‌ترین نوع آن‌ها است. علت این نامگذاری نیز به محدوده بسیار گسترده صوت‌ها اشاره کرده، زیرا این ساز هفت اکتاو داشته و فرکانس اصوات بین 20 تا 5000 هرتز را ایجاد می‌کند.
تاریخچه ساز پیانو
مخترع این ساز یارتولومئو کریستافوری در شهر پادووای ایتالیا است. این مخترع در ابتدا سازنده هارپسیکورد بوده که یکی از سازها با گستره صوتی بالا است. ولی مشکلی که این ساز داشت این بود که نمی‌توانست صدای آن را کنترل نماید و یک صدای ثابت داشت. در نتیجه این مخترع به دنبال راهی برای رفع این مشکل بود که پیانو را اختراع کرد. صدا و شدت ساز پیانو را می‌توانست با حرکت انگشتان دست کنترل و بالا و پایین ببرد. در قرن هجدهم، پیانو به شدت مورد توجه نوازندگان و موسیقی‌دانان قرار گرفت و به یکی از سازهای معروف تبدیل شد. ولی دوباره تغییرات زیادی را شاهد بود تا به شکل کنونی و با امکانات فعلی درآید. در این راه نوازندگان و نویسندگان زیادی نیز زحماتی را به دوش کشیدند که از آن جمله به اسکروتر(ارگ نواز آلمانی) سیلبرمن ( سازنده ارغنون ) و … می‌توان اشاره کرد. قیمت بالای این ساز باعث شده بود که حالت عمومیت نداشته و در برخی از خانه‌های قشر مرفه و طبقه اشراف از آن استفاده شود. در اوایل قرن نوزدهم این موضع کم رنگ شده و عامه مردم نیز می‌توانستند از شنیدن و نواختن پیانو لذت ببرند.
انواع پیانو
در قسمت قبل توضیح دادیم که پیانو چیست و تاریخچه پیدایش آن به چه زمانی باز می‌گردد. باید گفت این ساز دارای انواع مختلفی است که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای مخصوص خود را دارد. در این قسمت به بررسی انواع پیانو و مشخصات آن‌ها می‌پردازیم. پیانوها به دو دسته آکوستیک و دیجیتال تقسیم می‌شوند. هر کدام از این گروه‌ها نیز دارای زیرشاخه‌هایی است که در این قسمت آن را به صورت مفصل توضیح می‌دهیم:
پیانوهای آکوستیک
در این نوع پیانوها، تولید صدا به صورت مکانیکی بوده و از طریق فشار دادن یک کلید، حرکت چکش و ضربه زدن به سیم‌های فلزی و در نهایت ارتعاش سیم‌ها باعث تولید صدا می‌شود. این نوع پیانوها از 10 هزار قطعه تشکیل شده و به همین دلیل نگهداری از آن‌ها سخت‌تر است. پیانو آکوستیک بایستی هر 6 ماه یک بار کوک شده تا بتواند عملکرد لازم را داشته باشد. انواع پیانوهای آکوستیک عبارت‌اند از:
پیانو دیواری یا پیانو آپرایت (Upright Piano)
پیانو دیواری از یک بدنه چوبی به طولی بین 110 تا 130 سانتی‌متر ساخته شده است. هرچه ارتفاع ساز کمتر باشد، برای مبتدیان مناسب‌تر است و برعکس آن نیز صادق است. پیانوهایی با ارتفاع بلندتر، حرفه‌ای‌تر نیز هستند و بهتر است توسط افراد خبره نواخته شوند. زیرا دارای حجم صدای بالایی بوده و دلیل آن نیز بزرگ بودن صفحه کلید و نیز طولانی‌تر بودن سیم‌های آن است. انواع مختلف این پیانوها عبارت‌اند از:
پیانو رویال یا گرند پیانو
یکی از انواع حرفه‌ای ساز پیانو، نوع رویال یا همان گرند پیانو است. این پیانو به انواع مختلفی تقسیم می‌شود و ابعاد و اندازه‌های هر کدام متفاوت است. کوچک‌ترین ابعاد آن دارای طولی بین 145 تا 160 سانتی‌متر است که به پیانو بچه یا بیبی نیز شهرت دارد. پیانو رویال دارای سایز متوسط یا مدیوم است. گرند پیانو دارای طول بین 160 تا 215 سانتی‌متر است که برای نوازندگان حرفه‌ای مناسب است و معمولاً از طول 160 بیشترین استفاده را می‌نمایند. سایز بزرگ یا آرتیست آن نیز بین 200 تا 215 سانتی‌متر طول دارد و برای اجراهای حرفه‌ای یا کنسرت‌ها مناسب است. اگر به عنوان فرد مبتدی می‌خواهید نوازندگی را شروع کنید، می‌توانید از پیانو آکوستیک دیواری یاماها استفاده کنید.
پیانو دیجیتال
این نوع پیانو به روز تر و پیشرفته‌تر بوده و از سیستم دیجیتال در ساخت آن استفاده شده است. صدای نت‌ها از نوع کلاسیک کپی‌برداری شده ولی می‌توان شدت صدا را با کمک بلندگوهایی که در آن تعبیه شده، کم و زیاد کرد. پیانو دیجیتال با وجود اینکه پیشرفته‌تر است، ولی جای نوع کلاسیک را نگرفته و نمی‌تواند از نظر کیفیت با آن رقابت کند. قیمت پایین آن باعث شده تا طرفداران زیادی داشته و رواج بیشتری پیدا نماید.
مزیت‌های پیانو دیجیتال:
پیانو دیجیتال مزیت‌های فراوانی دارد که در زیر به آن‌ها اشاره شده است:
- قابلیت حمل آسان
این نوع پیانوها نسبت به پیانوهای آکوستیک وزن بسیار کمتری داشته . در نتیجه به راحتی می‌توان آن‌ها را جابجا نمود. وزن کم و طراحی فشرده پیانو دیجیتال یاماها باعث شده است تا نقل و انتقال راحت‌تری نسبت به نوع آکوستیک خود داشته باشد. حتی در صورت جابجایی نیز احتمال ناکوک شدن دستگاه وجود ندارد که می‌تواند مزیت مهمی به شمار رود. - امکانات خاص این دستگاه‌ها
از دیگر مزایای مهم پیانو دیجیتال می‌توان به امکانات مختلفی که رویان نصب است، اشاره کرد. از جمله امکان ارسال نت‌ها به سیستم کامپیوتری ، ضبط صدا و تغییر گام و … می‌باشند که در نوع آکوستیک این امکانات ویژه تعبیه نشده است. - قابلیت تنظیم صدا
این قابلیت را می‌توان جزو مهم‌ترین مزایای پیانوهای دیجیتال به حساب آورد. اینکه بتوان در هر زمانی با کمک حتی هدفون نوازندگی کرد، یکی از مزایای مهم این نوع پیانوها به شمار می‌رود.
از محبوب‌ترین و معروف‌ترین برند‌‌های پیانو دیجیتال در دنیا می‌توان به پیانو دیجیتال یاماها اشاره کرد که از تنوع و کیفیت بسیار بالایی برخوردار است.
معرفی قطعات و اجزای پیانو
پیانو از قطعات مختلفی تشکیل شده است. این اجزا و قطعات عبارت‌اند از:
کلاویه پیانو
اگر به صفحه پیانو دقت نمایید، کلیدهای سفید و سیاه یا همان کلاویه پیانو در کنار هم قرار گرفته‌اند. علت این رنگ‌های کلیدهای پیانو چیست؟ موضوعی است که در این قسمت بررسی می‌نماییم:
- کلیدهای سفید
کلیدها یا کلاویه‌های سفید که با نام کلیدهای طبیعی نیز شناخته می‌شوند، صدای طبیعی نت را اجرا می‌کنند. برای هر نت موسیقی در هر اکتاو، یک کلید سفید در نظر گرفته شده است. در کل در پیانو نیز هر اکتاو دارای هفت کلید است. - کلیدهای سیاه
کلیدها یا کلاویه‌های سیاه برای تغییر نت‌ها استفاده می‌شود. اگر به کلیدهای سیاه سمت راست ضربه بزنید، نت دیز و در صورتی که به کلید سیاه سمت چپ ضربه بزنید، نت بمل اجرا خواهد شد.
ضربه و شدت لمس کلاویه در پیانو بسیار مهم است. هرچه شدت ضربه انگشتان بالا باشد، نتی که اجرا می‌شود صدای بلندتری را ایجاد می‌کند. در صورتی که شدت ضربه نیز کم باشد، صدای ملایم‌تری را تولید می‌شود.
پدال‌های پیانو
یکی دیگر از اجزای پیانو، پدال‌های آن است. منظور از پدال‌های پیانو چیست؟ پدال در پیانو مانند پدال در ماشین و خودرو است. همان‌طور که در رانندگی پدال‌ها اهمیت زیادی دارند و باید به صورت دقیق و در زمان مناسب از آن‌ها استفاده شود، پدال‌ها در پیانو نیز همین نقش را دارند. نقش آن‌ها بر روی نت و صدایی که تولید می‌کند، باید مورد توجه قرار گیرد. پدال‌های پیانو دارای سه نوع هستند:
پدال دمپر
پدال دمپر جزو پرکاربردترین نوع پدال است و در سمت راست پیانو قرار دارد. کاربرد این پدال در جدا نمودن دمپر از سیم است. زمانی که پایتان را از روی آن بردارید، صدای نت‌ها قطع می‌شود زیرا سیم از دمپر جدا شده و نتی اجرا نمی‌شود. البته نیازی نیست برای اجرای نت‌های موسیقی مدام پایتان روی پدال دمپر قرار گیرد. هر کلاویه دمپر مخصوص خود را دارد و باید تا زمانی که روی صفحه نت نشان داده می‌شود و یا احساس موسیقی اجازه می‌دهد، پایتان روی پدال قرار گیرد. طرز کار این پدال به این صورت است که با ایجاد ارتعاش، باعث می‌شود تا نت خاصی اجرا شده و صدای سایر نت‌ها نیز به واسطه این لرزش شنیده شود.
پدال سوستنوتو
این پدال کمتر از دوتای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد و در وسط پیانو قرار دارد. این پدال برای شنیده شدن نت خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این صورت که تنها صدای نت مشخصی را می‌شنوید و همه نت‌ها به صورت طولانی و مدت زمان زیاد شنیده نمی‌شوند.
پدال کم صدا
این پدال را برای کم کردن و آرام نمودن صدای نت‌ها مورد استفاده قرار می‌دهند. محل آن در قسمت چپ پیانو است و برای پیانوهای مختلف نقش متمایزی دارد.
کلام آخر
پیانو یکی از سازهای بسیار محبوب و پرطرفدار در بین علاقه‌مندان به موسیقی است. اینکه پیانو چیست و چه اجزایی دارد؟ در این مقاله مورد بررسی قرار گرفت. اجزای آن شامل کلیدها و پدال‌هایی که با کمک آن‌ها می‌توان نت مورد نظر را نواخت. کلیدها یا همان کلاویه‌های پیانو که هرکدام کارایی مخصوص خود را دارند. با پدال‌اهی پیانو نیز که کنترل حجم صدای پیانو را به عهده دارند نیز اشنا شدیم. پیانو به دو دسته آکوستیک و دیجیتال تقسیم می‌شوند. نوع دیجیتال این محصولات به‌روز‌تر و پیشرفته‌تر است ولی نمی‌تواند جای پیانو آکوستیک را بگیرد. قیمت مناسب پیانو دیجیتال و در عین حال مزایایی مانند امکان حمل و نقل راحت، امکان ضبط صدا و خیلی از موارد دیگر، باعث شده است تا علاقه‌مندان به این نوع پیانو نیز افزایش پیدا کند. ولی بهتر است قبل از خرید پیانو با مشورت افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، نوع مناسب این ساز را انتخاب نمایید. شما می‌توانید با تمامی کارشناسان ما در آرشه جام جم (نماینده رسمی برند یاماها در ایران) تماس حاصل نمایید تا کارشناسان ما راهنمایی‌ّای لازم را خدمت شما ارائه دهند.
